Na wstępie wyjaśnię, że zarówno określenia towarzyskość, jak i określenia intymność, będę we wpisie używać w znaczeniu cechy charakterystycznej dla stylu bycia i stylu życia, a nie jako cechy osobowościowej.  

Zapomnijmy na chwilę o psychologicznym aspekcie tych określeń, ponieważ nie będzie tutaj chodziło o to, czy ktoś jest – uogólniając – ekstrawertykiem czy introwertykiem.

Zakładam, że potocznie ekstrawertyka będziemy zapewne utożsamiać z towarzyskością, a introwertyka z intymnością.

Na marginesie, warto zauważyć, że wielu z nas, o ile nie większość, oscyluje w  spectrum od intro do ekstrawertyzmu, a to, czy jesteśmy akurat nastawieni  bardziej intro-, czy bardziej ekstrawertycznie, zależy od wielu czynników współistniejących, jak chociażby od tego, co się wydarzyło w naszym otoczeniu, czy ktoś podciął nam skrzydła, czy raczej nam ich dodał, a nawet od tak przyziemnego czynnika, jak warunki atmosferyczne i dyspozycja dnia.   

Będziemy tu więc mówić głównie o towarzyskości jako o umiejętności nawiązywania i podtrzymywania relacji z ludźmi przy pomocy konkretnych form i konwencji.

Zasadniczo towarzyskość umiejscawiamy w sferze publicznej.

Intymność natomiast będzie tu oznaczała coś w rodzaju poufności, rezygnację z formy, z konwencjonalnych zwrotów i gestów, na rzecz bezpośredniego wyrażania swoich uczuć bez ubierania ich w garnitur konwencji.

W sposób intymny zachowujemy się zazwyczaj w sferze prywatnej: w domu, wśród bliskich.

Consuetudo altera natura est – przyzwyczajenie jest drugą naturą

Jeśli chcemy, by życie upływało nam w stylu savoir-vivre, to do towarzyskości warto się przyzwyczajać, czyli po prostu się jej uczyć.

Jest to o tyle ważne, że towarzyskość jest w savoir-vivre atrybutem, czyli podstawową cechą, bez której byłby on… nie do pomyślenia.

Towarzyskość dyskretna

Mówiąc towarzyskość wcale nie mam tu na myśli tylko i wyłącznie brylowania w towarzystwie, bycia przysłowiową duszą towarzystwa czy też najbardziej pożądaną osobą w towarzystwie ze względu na cięty dowcip. Takie postawienie sprawy mogłoby wielu adeptów s-v przerażać i zniechęcać.

Towarzyskość miewa też dużo bardziej dyskretne oblicze, nienachlane i spokojne.

Można chyba towarzyskość określić po prostu jako otwartość bez przekraczania granicy intymności.

Obycie, czyli umiejętność zachowania się w nowej sytuacji

Miarą savoir-vivre’owego obycia, stricte związanego z towarzyskością, jest to, czy potrafimy porozmawiać z obcym człowiekiem na neutralne, uniwersalne tematy, a na dodatek w taki sposób, by rozmowa była nie tyle zdawkowa, ile w jakiś sposób angażująca, zajmująca. 

Można powiedzieć o kimś, że jest towarzysko obyty, jeśli potrafi wejść w zupełnie nową sytuację, w nową grupę, w nowe towarzystwo, wyczuć obowiązujące tam konwencje i zachowując własną indywidualność dostosować się do nich, a jednocześnie – to ważne – nie pozostawać jedynie biernym obserwatorem, tylko starać się wejść w interakcje z innymi.   

Towarzyskość na pewno wymaga wykorzystania „narzędzi” takich jak:

• lekkość,
• otwartość,
• dystans,
• swoboda,
• humor.

Można chyba powiedzieć, że człowiek, który miałby posłużyć za savoir-vivre’owy wzorzec towarzyskości ma w swoim stylu bycia sprezzaturę (polecam wpis: „Sprezzatura, czyli kiedy technika staje się sztuką”).

Ktoś taki używa konwencji z idealnie wyważoną szczyptą nonszalancji, lekkości.

Jeszcze raz o konwencjach

Przypomnijmy sobie, co Richard Sennett, profesor socjologii w London School of Economics i New York University, autor m.in. rewelacyjnego „Upadku człowieka publicznego”, mówi o konwencjach:

• Konwencje sugerują w sposób ogólny, jak zachować się w typowych sytuacjach.
• Konwencja to wzorce społecznych interakcji.
• Konwencje, są to reguły zachowania się zdystansowanego wobec potrzeb własnego JA.

Innymi słowy: jeśli siedząc przy stole na przyjęciu poczujemy nagle potrzebę podłubania sobie w zębach, to nie robimy tego spontanicznie tu i teraz; dystansujemy się wobec potrzeby własnego JA, które podpowiada: „Natychmiast wsadź palec do ust i wyjmij spomiędzy zębów to coś”.

Zgodnie z konwencją odchodzimy w tym celu w ustronne miejsce.

Wyczucie konwencji

Wyrobiony „na klasyce” smak/gust zazwyczaj idzie w parze z wyczuciem konwencji. Dlaczego? Bo sztuka klasyczna opiera się na znajomości reguł estetycznych: proporcji, perspektywy, ciężarów gatunkowych.

Jeśli dodamy do tego nawet tylko szczyptę inteligencji emocjonalnej to z łatwością zastosujemy tę metaforę w relacjach międzyludzkich. 

W interakcjach pomiędzy ludźmi, tak samo jak w sztuce hellenistycznej czy w malarstwie klasycznym, ważne jest:

• zachowanie proporcji (np. wiemy, kiedy należy przestać rozmawiać, albo śmiać się);
• przyjęcie konkretnej perspektywy (spoglądamy na daną sprawę z czyjegoś punktu widzenia);
• zastosowanie właściwego ciężaru gatunkowego (np. wiemy, kiedy zwrócić się do kogoś per “pan/pani”, a kiedy po imieniu). 

Innych środków wyrazu, począwszy od stroju, poprzez używane słowa, a na ogólnym zachowaniu skończywszy, użyjemy na przyjęciu zorganizowanym po pogrzebie, a innych na przyjęciu z okazji jubileuszu, choć jedno i drugie to (prawdopodobnie) przyjęcie zasiadane.  

Towarzyskość jako dekorum

Nawet w bliskie, intymne relacje warto świadomie wprowadzać elementy towarzyskości jako dekorum.

Przykładem może być chociażby rytuał picia herbaty/kawy z partnerem/partnerką  o określonej porze, w określonym miejscu oraz towarzysząca temu ogólna rozmowa „o świecie”.

W książce, którą teraz czytam, a jest to „Pamiętnik statecznej panienki” Simone de Beauvoir, znalazłam ciekawy fragment, który dobrze oddaje istotę towarzyskości.  

Simona pisze o relacji towarzyskiej, jaką nawiązała z koleżanką ze szkoły, Zazą:

„Chroniłyśmy się w gabinecie pana Mabille i z dala od wrzawy rozmawiałyśmy. Była to nowa przyjemność. Rodzice mówili do mnie, a ja mówiłam do nich, ale nie rozmawialiśmy razem; między siostrą i mną nie było odległości niezbędnej do wymiany (wytłuszczenie – Hal).  Z Zazą prowadziłam prawdziwe rozmowy, jak wieczorami ojciec z mamą. Rozmawiałyśmy o lekcjach, o przeczytanych książkach, o koleżankach, o nauczycielkach, o wszystkim, cośmy o świecie wiedziały: nigdy o nas samych. Nasze rozmowy nigdy nie przechodziły w zwierzenia. Nie pozwalałyśmy sobie na żadną poufałość. Mówiłyśmy sobie ceremonialnie vous, a całowałyśmy się tylko w listach.”

Towarzyskość, pomimo, że przeciwstawiamy ją tutaj intymności, nie musi wcale (a nawet nie powinna) być zdawkowa, czyli oszczędna w gestach i słowach, chłodna, wynikająca z konieczności czy  na siłę; to nie ma być coś sztucznego.

Przeciwnie wzorcowa towarzyskość (spotkania, dyskusje, rozmowy) także zawiera:

• ciepło,
• zaangażowanie,
• serdeczność,
• życzliwość,
• zainteresowanie,
• prawdziwość.

To, czego w towarzyskości unikamy:

• omawianie głębokich przeżyć,
• zwierzenia,
• poufność,
• tajemnice,
• odniesienia osobiste (w nadmiarze).

W towarzyskości istotne jest, aby jako konwencję przyjąć ogólnikowość stylu. 

Richard Sennett w „Upadku człowieka publicznego” pisze o szablonowych formułach, których akceptowalność zależy od ich ogólnikowości i kwiecistości jako figur retorycznych. Fakt, że mogą się odnosić do dowolnej osoby nie pomniejsza ich grzeczności. 

Zobaczmy jak w dwóch poniższych przykładach wybrzmiewa różnica pomiędzy towarzyskością, a intymnością.  

1.

-Pięknie wyglądasz.

-Dziękuję, bardzo mi miło!

2.

-Pięknie wyglądasz.

-Przecież wszystkim to mówisz…

&

Na zakończenie rozważań o towarzyskości warto wspomnieć o tym, że zazwyczaj liczba nawiązanych stosunków towarzyskich jest odzwierciedleniem potencjału człowieka w tej dziedzinie, jak i jego możliwości ekonomicznych w zakresie ich utrzymywania.

Tę kwestię rozwinę już jednak w którymś z następnych wpisów.

Pozdrawiam ♥

Fot. Kadr z filmu “Wojna domowa”, ang. Easy Virtue – brytyjski film z 2008 roku w reżyserii Stephana Elliotta. Warto obejrzeć z uwagi na aparycję i stroje Jessicy Biel jako Larity Huntington.